معرفی صندوق های پژوهش و فناوری
صندوق های پژوهش و فناوری یک نهاد مالی هستند که مختص حوزه علم و فناوری شکل می گیرند. شخصیت حقوقی مستقلی دارند و به صورت غیردولتی سهامی خاص در ثبت شرکت ها ثبت می شوند و بر اساس اساس نامه مصوب هیئت وزیران فعالیت می کنند. صندوق های پژوهش فناوری یک نهاد مالی هستند. نهاد مالی کلیه خدمات نهادهای مالی کشور را که شامل بانکها و شرکت های دارای مجوز از سازمان بورس میشود، انجام می دهد. در حال حاضر در تمام ۳۱ استات صندوق پژوهش و فناوری مستقر است و ۶۴ صندوق ثبت شده داریم. بحث تشکیل و قانون تشکیل صندوق ها از برنامه سوم توسعه از ماده ۱۰۰ شروع شد و تا برنامه چهارم ادامه پیدا کرد. کلیه فعالیت های این صندوق ها ذیل قانون حمایت از تولید رقابت پذیر است که آیین نامه اجرایی ۴۴ بحث نحوه فعالیت و نظارت بر این صندوق ها را مشخص کرده است. کارگروهی که به این صندوق ها نظارت می کند شامل، وزیر علوم (رئیس کارگروه)، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی (دبیر کارگروه) و نمایندگانی از شورای عطف، سازمان برنامه، معاونت علمی، رئیس وزارت بهداشت، صنعت، جهاد کشاورزی، وزیر اقتصاد و دارایی، وزیر ارتباطات، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی صندوق ها و نهادهای خطرپذیر می شود.
وظایف کارگروه ها
اعطا و لغو مجوز
هدایت و نظارت بر صندوق های پژوهش و فناوری
بازوی اجرایی کارگروه، دبیرخانه کارگروه است که در صندوق نوآوری و شکوفایی مستقر است. اقای وحدت دبیر کارگروه هستند.
موضوع فعالیت
سرمایه گذاری خطرپذیر
عاملیت
ضمانت نامه
تسهیلات
000001 1
تاسیس صندوق ها
در یک مقطعی سیستم بانکی جوابگوی برطرف کردن نیازهای شرکت های دانش بنیان و فناور نبود. به همین دلیل صندوق ها شکل گرفتند که این نیاز رو بتوانند براورده کنند. سرمایه ثبتی ۶۴ صندوق ۱.۲۰۰ میلیارد تومان است. نزدیک ۹.۰۰۰ هزار میلیارد تومان ضمانت نامه صادر کردند و ۵ میلیارد و ۳۰۰ تسهیلات اعطا کرده اند. در بخش سرمایه گذار خطرپذیر ۴۰۰ میلیارد، سرمایه گذاری داشتند.
فعالیت دقیق صندوق ها
سرمایه گذاری خطرپذیر در شرکت هایی با موضوع فعالیت فناورانه و نوآورانه و طرح های پژوهشی و فناوری و نوآوری
مشارکت و سرمایه گذاری در ایجاد و توسعه راهبری و توانمندسازی مراکز نوآوری و شتابدهی و شرکت ها پژوهشی و فناوری و دانش بنیان و شرکت های تخصصی در حوزه خدمات مالی و اعتباری مرتبط با موضوع فعالیت صندوق های پژوهش فناوری
ارائه خدمات مالی و تسهیلاتی به اشخاص حقیقی و حقوقی به صورت کمک های بلاعوض، تسهیلات کوتاه مدت و بلندمدت، پرداخت تمام یا بخشی از سود تسهیلات و جرایم متعلقه با رعایت مقررات مربوطه
صدور ضمانت نامه
تضمین پرداخت تعهدات و اقساط
تقویت منابع مالی صندوق
اخذ عاملیت کارگزاری و عاملیت منابع مالی اشخاص حقوقی دولتی و غیردولتی
خدمات ارزیابی
توسعه بازار
تضمین سیاست ها
بازار سرمایه و استفاده از ابزارهای تامین مالی شامل تامین مالی جمعی، صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر و تضمین اوراق مشارکت
بعد از گذشت ۲۰ سال از اولین تاسیس صندوق در اصفهان و یزد و تهران، در بخش تسهیلات و ضمانت نامه خدمات قابل قبولی دارند. در بخش سرمایه گذاری فعلا به حد مطلوب نرسیده اند.
ارتباط با صندوق ها و دریافت خدمات توسط شرکت های دانش بنیان
صندوق پژوهش فناوری را باید به عنوان بانک شناسایی کرد. هر خدماتی که از صندوق ها گرفته می شود، شرکت به عنوان یک مشتری خوش حساب شناخته می شود. حدود ۷۰درصد خدمات صندوق پژوهش در قالب تسهیلات و ضمانت نامه به شرکت ها اعطا می شود چک و سفته به عنوان وثیقه درنظر گرفته می شود. هر چقدر شرکت ها با صندوق ها ارتباط بیشتری داشته باشند، هم برای افزایش عملکرد صندوق ها بهتر است و هم به نفع شرکت ها است و میتوانند خدمات و تسهیلات را راحت تر دریافت کنند. صنددوق های پژوهش فناوری علاوه بر ارائه خدمات باید یک سری منابع برای خدمات خود نیز داشته باشند. صندوق منابع را از معاونت علمی، صندوق نوآوری شکوفایی و بعضی از وزارتخانه های عضو کارگروه (بیشتر وزارت بهداشت) جذب کرده اند و این خدمات را طبق توافق نامه دولتی در اختیار شرکت ها دانش بنیان و فناور قرار می دهند. بنابراین، ۱- منابع خود صندوق است که باید با آن کار کنند؛ ۲-جذب منابع از مراکز دولتی توسط صندوق پژوهش و فناوری. برای استفاده از هریک از این منابع نیاز به تشکیل پرونده است. هر چه اطلاعات صندوق ها از شرکت ها بیشتر باشد، تجمیع اطلاعات برای صندوق راحت تر است. تعامل بیشتر با صندوق موجب می شود تسهلات و خدمات دریافتی سریع تر اتفاق بیفتد.
000002
تامین مالی صندوق ها از چه مسیری است؟
صندوق ها به صورت یک شرکت خصوصی سهامی خاص هستند و نهاد ناظر بر آن دبیرخانه کارگروه است. منابعی که عمدتا در اختیار دارند کمک های بلاعوض یا حمایت های دولتی است که به صورت محدود از طریق دستگاه های دولتی در اختیار انها قرار گرفته است. در خصوص کمک ها و تسهیلات بانک ها هنوز این اتفاق نیفتاده و هیچ صندوقی نتوانسته است از بانکی تجهیز منابع کند. کمک و سرمایه گذاری اشخاص حقیقی در سال ۱۳۹۹ تصویب شد. این مورد نیز عملیاتی نشده است. مدل ارزیابی صندوق ها با مدل بانک ها متفاوت است. در بانک گردش حساب ایجاد می شود و بر اساس اعتباری که در نزد نهاد مالی ایجاد می‌کنید، اعتبار برای شما قرار می دهد. اما مدل صندوق ها بیشتر اینده نگر است. شرکت را ارزیابی می کنند و بر اساس توانمندی شرکت، مالی و فنی و… با توجه به عقبه و اطلاعات شرکت عمل می کنند. در نتیجه طبیعی است نسبت به ارزیابی شرکت سختگیرانه عمل کنند. ضمانت نامه می تواند شروع همکاری یک شرکت های دانش بنیان با صندوق ها باشد و بعدها می تواند به عنوان مشارکت وارد طرح ها شود. در مرحله بعدی اگر پروژه ای وجود داشته باشد که قابلیت مقیاس پذیری داشته باشد، صندوق علاقه مند می شود که روی پروژه شما به صورت بلند مدت سرمایه گذاری کند. عدم ارائه سرویس مالی از طریق صندوق برای شرکت های دانش بنیان تخلف محسوب نمی شود. فرایند ارزیابی صندوق ها معمولا در بهترین حالت ۲ الی ۳ ماه طول می‌کشد، بنابراین هر چقدر ارتباط شما با نهادها بیشتر باشد این فرایند تسهیل تر می شود. پیشنهاد به شرکت ها در حوزه سرمایه گذاری این است که انجمن را به عنوان داور در قراردادهای خود ذکر کنند.
اعضای انجمن سرمایه خطرپذیر
پنج گروه از نهاد های مالی فعال در حوزه نواوری و فناوری کشور عضو انجمن هستند.
شرکت های سرمایه گذاری خطرپذیر
صندوق های پژوهش و فناوری
شرکت های توسعه خدمات فناوری
صندوق های جسورانه و تامین سرمایه ها (دریافت مجوز از سازمان بورس)
شتابدهنده و انجل ها
در انجمن دو دسته شرکت وجود دارد
عضویت پیوسته (به صورت ستاره دار در سایت مشخص شده است. نهادهایی هستند که برای تامین مالی و سرمایه گذاری، سابقه فعالیت مشخصی دارند. در حال حاضر ۳۵ مجموعه شرکت های خطرپذیر، ۴۳ صندوق پژوهش فناوری، ۱۱ توسعه خدمات فناوری و سایرین هستند.)
عضویت وابسته
000000
«سوال‌ها»
ارتباط صندوق پژوهش و فناوری با صندوق نوآوری و شکوفایی چیست؟
پاسخ: دبیرخانه کارگروه چون در صندوق نوآوری مستقر است، از خدماتی که صندوق دارد استفاده می کند.
در بحث سرمایه گذاری خطرپذیر، استارتاپ هایی وجود دارند که ثبت شرکت نکردند یا تولید صنعتی ندارند که دانش بنیان شوند. آیا اینها می توانند از خدمات وی سی صندوق های استفاده کنند؟ آیا حمایت هایی از این استارتاپ ها می شود؟
پاسخ: در اساس نامه در کنار اسم شرکت دانش بنیان، واژه فناور نیز ذکر شده است. این کار دست صندوق ها را در انجام فعالیت ها باز می کند. خود صندوق شکوفایی طبق قانون باید خدمت خود را فقط به شرکت های دانش بنیان ارائه دهد. ولی صندوق ها این الزام را ندارند. در بحث نمونه سازی و… تمام این ها یک سری خدماتی است که در معاونت علمی و صندوق های پژوهش و فناوری در حال تعریف است. در خصوص سرمایه گذاری خطرپذیر حتی اگر ثبت شرکت انجام نشده، صندوق ها و وی سی ها بدون محدودیت می توانند روی آن سرمایه گذاری کنند. اگر صندوق های پژوهش و فناوری بخواهند مدل صندوق نوآوری عمل کند باید یکی از این شروط را داشته باشد: خود صندوق یا شرکتی که می خواهد سرمایه گذاری کند، باید دانش بنیان باشند. برای استفاده از گرنت و نمونه اولیه و سایر خدمات، نمونه اولیه مدل وی سی اصلا مدل مناسبی نیست. اما در اکوسیستم حدود ۲۰۰ شتابدهنده وجود دارد، مراکز نوآوری هستند که از این خدمات حمایت می کنند.
در بعضی از صندوق های پژوهش و فناوری، اعضای هیئت مدیره و… از شرکت های دانش بنیان هستند، چطور می شود این تعارض منافع را مدیریت کرد؟
پاسخ: این مورد رو معمولا اجازه نمی دهیم اتفاق بیفتد. اولا برای خود شرکت دانش بنیان امتیازی نیست که سهامدار صندوق باشید. صندوق نوآوری و معاونت علمی یک سری ملاحظات برای سهامداران صندوق پژوهش لحاظ می کنند. اکنون این ملاحظات را داریم که کسانی عضو هیئت مدیره صندوق شوند که مشتری صندوق نباشند.
دلیل ایجاد صندوق پژوهش و فناوری چیست؟ و چه تفاوتی قرار است ایجاد کند؟
پاسخ: هنگام تاسیس صندوق ها موضوعی تحت عنوان «بانک توسعۀ دانش بنیان» مطرح شد و هدف این بود که یک بانک مخصوص دانش بنیان شکل دهند. با یک سری مراودات بانک موافق ایجاد این طرح نشد و سراغ صندوق ها آمدند. صندوق نوآوری و شکوفایی کاملا دولتی است و بئدجه اش از دولت تامین می شود. صندوق های پژوهش و فناوری باید خدمات را به شرکت های دانش بنیان بدهند. صندوق نوآوری و شکوفایی می‌تواند خودش یا از طریق این شرکت ها در مرحله بعدی به این شرکت ها کمک کند، ولی در آخر صندوق شکوفایی با ۳ هزار میلیار سرمایه‌ای که دارد، باز هم نمی تواند نقش بانک ایفا کند. صندوق نوآوری به نوعی حکم بزرگتر صندوق پژوهش و فناوری را دارد. صندوق شکوفایی باید طبق قانون فقط به شرکت های دانش بنیان خدمات ارائه دهد. این الزام برای صندوق های پژوهش و فناوری برداشته شد.
سقف سرمایه گذاری صندوق های پژوهش و فناوری با توجه به مدل سرمایه گذاری، چقدر است؟ بعد از ورود به بخش سرمایه گذاری، فرایند ارزیابی صندوق ها به چه شکل است؟ علت طولانی شدن پروسه ارزیابی چیست و چه راه حلی دارد؟
پاسخ: در فرایند انجام سرمایه گذاری، طرح یک بررسی کلی می شود و اگر مورد تایید اولیه قرار گرفت وارد فرایند دودلیجنس (ارزیابی موشکافانه) میشود. در این فرایند ادعاهای شما مورد ارزیابی قرار می گیرد. شرکت های دانش بنیان به دلیل اقدم بودن دانش آنها و سنگین بودن ادعاعایشان، کارشناسان نیاز به مستندات قوی دارند تا هیئت مدیره را مجاب به سرمایه گذاری کنند. اگر از این فرایند عبور کنید وارد قرارداد می شوید. در قرارداد یک سری KPI به شما داده می شود و باید آن را اعمال کنید. در واقع یک کمیت برای شما تعریف می کنند و باید بر اساس ان یک خروجی که منجر به تولید ثروت و ارزش می شود، گزارش دهید. صندوق VC بر اساس ادعا، ایده و بررسی تیم شما سرمایه گذاری می کنند. در نتیجه امکان طولانی شدن بررسی می شود. VC به درد شرکتی که می خواهد پول بکگیرد و پروژه اجرا کند، نمیخورد. VC قرار است ارزش آفرین باشد. 80درصد VCها به لحاظ قراردادی از طریق صندوق های خصوصی ایجاد می شود. صندوق های پژوهش و فناوری بر اساس کمک صندوق نوآوری اگر 1 واحد گذاشته شود، تا 5 واحد صندوق نوآوری هم تجهیز سرمایه می کند.
سقف ضمانت نامه چقدر است؟
پاسخ: ۸۰درصد سرمایه ثبتی است. بزرگترین صندوقی که در حال حاضر ضمانت نامه می دهد، صندوق نفت است که به صورت تخصصی روی پروژه های نفتی می دهد. دوم صندوق نوین است که تا ۸۰ میلیارد می تواند ضمانت نامه صادر کند.
در سامانه غزال تسهیلاتی که به شرکت های دانش بنیان اختصاص داده ششده، شامل تجهیزات هم می شود. این تجهیزات به چه نهادی وصل می شود؟ نحوه دریافت چگونه است؟
پاسخ: مسئول نظارت کسی است که با آن قرارداد امضا می شود. در حالت کلی صندوق شکوفایی یک خط کلی برای صندوق های پژوهش و فناوری ایجاد می کند و یک سری تسهیلات می دهد. در دو حالت صندوق پژوهش و فناوری است که با شرکت قرارداد می بندد.
*شرکت های دانش بنیان درخواست بالای ۲ میلیارد رو می توانند به صندوق نوآوری ارجاع دهند. صندوق نوآوری تا ۱۵ میلیارد خودش تامین می کند. بیشتر از این مبلغ را معرفی به بانک های عامل خود می کند.
با توجه شرایط اساسنامه، ایا اجازه استفاده از منابع خارج از کشور را دارید یا خیر؟
پاسخ: فعالیت مالی هر شرکت در داخل کشور باید به صورت ریال باشد. صندوق هایی وجود دارند که در حوزه صادرات محصولات دانش بنیان در حال فعالیت هستند. اما قانونی که در بانک ها وجود دارد اینجا هم اعمال می شود. هیچ مشکلی در این کار ندارد اما الزاماتی دارد که باید رعایت شود.
برای انتخاب صندوق ها چه مواردی بهتر است بررسی شود؟
پاسخ: ۱-مشخص کردن حوزه فعالیت؛ ۲-اگر می توانید با صندوق های تخصصی کار کنید؛ ۳-استان؛ ۴-بررسی میزان سرمایه صندوق
ایا برای اعطای تسهیلات محودیت وجود دارد؟
پاسخ: محدودیتی وجود ندارد و مدیریت منابع با خود صندوق ها هست.
آیا صندوق ضمانت نامه تعهد پرداخت می دهد؟ چه شروطی دارد؟
پاسخ: بله؛ بحث اعتبارسنجی انجام می شود. ودیعه دریافتی از شرکت کمی بیشتر از حد معمول است و دریافت آن الزام رعایت یک سری نکات است.
آیا ضمانت های اعطاشده توسط صندوق مانند بانک ها است؟
پاسخ: خیر؛ صندوق های پژوهش و فناوری، ضمانت نامه هایی که صادر کردند، حداکثر ۱۰ درصد بوده است. بر اساس قانون سامانه سپاس هر صندوق ۸۰درصد سرمایه ثبتی اش، در هر فقره می تواند ضمانت نامه صادر کند.
آیا صندوق ها تسهیلاتی برای ساخت محل کار به شرکت ها اعطا می کنند؟
پاسخ: خیر. ممکن است صندوق شکوفایی یا معاونت علمی حمایت هایی از طریق کارگزاران خود داشته باشند.
اگر مدارک شرکت از پیش آماده باشد، برای وثیقه، تامین سرمایه و ضمانت نامه چه رنج زمانی باید در نظر گرفته شود؟ سقف تسهیلات قابل ارائه چقدر است؟
پاسخ: ۹۰ درصد این کار بستگی به نحوه تعامل شرکت با نهاد مالی بستگی دارد. اما برای دریافت ضمانت نامه اگر مدارک آماده باشد و اعتبار سنجی شده باشد، زیر دو هفته ضمانت نامه اعطا می شود. در فرایند سرمایه گذاری، به صورت حداقل سه ماهه زمان بر خواهد بود.
آیا صندوق نوآوری و شکوفایی به نوعی تامین کننده صندوق پژوهش و فناوری عمل می کند؟
پاسخ: طبق تبصره ۵ ماده قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، صندوق شکوفایی میتوانند به صندوق های پژوهش و فناوری تسهیلات بدهد تا صندوق خدمات ارائه دهند. الزامی ندارد؛ اما طبق قانون اجازه داد.
برای اینکه بفهمیم حوزه فعالیت شرکت متناسب با صندوق ها هست یا خیر، از چه مسیر باید اقدام کنیم؟
پاسخ: ۱۶ صندوق تخصصی داریم که اسم آن ها مشخص است. مثل صندوق نانو، صندوق نفت و انرژی و… . باقی صندوق ها تمامی خدمات را به همه شرکت های دانش بنیان میدهند. حوزه ها را در سامانه صندوق پژوهش و فناوری می توانید مشاهد کنید.
ایا شرکت هایی که دنش بنیان نیستند و فقط تاییدیه نانومقیاس دارند، میتوانند از صندوق ها تسهیلات دریافت کنند؟
پاسخ: بله، صندوق نانو به صورت تخصصی با ستاد فناوری نانو فعالیت می کند. باقی صندوق ها اگر تشخیص دهند که فعالیت شرکت یک بحث فناوری و نوآوری دارد، می توانند با آن ها کار کنند. صندوق نوآوری و شکوفایی فقط با شرکت های دانش بنیان کار می کنند.
000001 1 1
